پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی با عنوان
بررسی خشونت علیه زنان از دیدگاه فقه اسلامی
چکیده:
پایان نامه حاضر دربارة بررسی خشونت علیه زنان از دیدگاه فقه اسلامی باشد. مقصود از کلمه «خشونت» هر عملی است که منجر به صدمه و زیان جسمی یا روانی علیه فرد یا گروهی از مردم گردد. در جایگاه نظری عده‌ای مبادرت به خشونت را امری ذاتی می‌پندارند و عده‌ای نیز، به غیر ذاتی بودن آن اعتقاد دارند. بدلیل نسبی بودن خشونت، تغییر ماهیت و معنی آن متناسب با زمان و مکان اقسام گوناگونی دارد. خشونت علیه زنان پدیده ایست که در آن زن به خاطر جنسیت خود مورد اعمال زور و تضییع حق قرار می‌گیرد.
این خشونت به اشکال مختلف بروز کرده و میزان آن به طرز نگران کننده‌ای رو به افزایش است. علل بروز خشونت می‌تواند فردی، خانوادگی و یا اجتماعی باشد. خشونت ذاتا نا ارزشی است و نه ضد ارزش، بلکه دارای ارزش نسبی بوده و تابع شرایط است. این رویکرد، کاملا واقع بینانه و خرد پذیر بوده و اسلام و بسیاری از دیگر مکاتب الهی بر آن صحه می‌گذارند. بدون شک، اسلام آیین رحمت و طلایه دار سعادت و نیک بختی انسانها است، و خشونت مجاز در اسلام، در واقع، تجلی قهرنمای رحمت عام الهی است. غیر مسلمانان، مستشرقین و مسلمانان دیدگاه‌های متفاوت و بعا متناقض در بارة زنان و جایگاه آنها دارند. حضرت محمد 0ص) بنیان گذار نوعی مکتب اعتدال گرایی پویا در عرصة حقوق بشر و از جمله حقوق زن و مرد است.
مواردی وجود دارد که موجب تشخیص فقه شیعه از فقه سنی می‌شود. اختلافات فقهی اهل سنت و شیعیان خبر از اختلاف نظر در نحوة نگرشی شیعه و اهل سنت نسبت به زن دارد. فقها نیز در مورد نظام و حقوق خانواده و نقش زن در آن فتاوای مختلفی دارند. در قرآن کریم الگوهایی ارائه می‌شوند که بعضی در کسوت مردان تبیین رسالت ارزشمداری می‌نمایند و بعضی در کسوت زنان. تأویلات مختلفی در مورد نقصان عقل زن وجود دارد، اما از دیدگاه اسلام و مجموعة آیات و روایات و فهم بزرگان دین، هر کس با تقوی‌تر باشد در درگاه خداوند مقرب‌تر است.
زنان نسبت به مردان آسیب‌پذیرترند و در این میان ازدواج زود هنگام، سیاست ورزی جنسی، هتک حرمت، آزار جنسی، ختنه دختران و... سبب بروز خشونت علیه آنها می‌شود. تعالیم اسلامی همة اشکال خشونت نسبت به همة انسانها را ممنوع دانسته و رعایت حال افراد و رفق و نرمش در روابط اجتماعی را مورد تأکید قرار داده است و لیکن با بررسی آیات قرآن و احادیث معصومین (ع) دربارة زن به تأکیدهای فراوان‌تری در دوری از خشونت بر می‌خوریم. حتی در مواردی که سخن از طلاق و جدایی از زن پیش می‌آید قرآن بر اصل زیر بنایی «معروف» تأکید کرده و حدود «معروف» را ژرف تر و گسترده‌تر از قانون مندی و عدل گرایی دانسته و آن را بعنوان یک اصل کلی و عام که با هیچ تخصیص و تقییدی سازگاری ندارد معرفی می‌کند. خداوند صراحتا فاحشگی و خشونت علیه زنان را محکوم کرده و توسل به حجاب، به عنوان شیوة کنترل شهوات جنسی و محافظت زنان مطرح می‌گردد.
چرا که اسلام به عنوان یک نظام منسجم ارزشی، بر همة رفتار و کردار انسان و جامعه نظارت دارد. مقولة شهادت زنان، ممنوعیت قضاوت زنان،سرپرستی مرد، حق حضانت و نگهداری کودک، تعدد زوجات، تنبیه بدنی و... معرکة قضاوت‌ها و آرای ضد و نقیض متفقهین و متفکرین اسلامی و غیر اسلامی است و از مستمسک‌ها در ارزیابی منفی در باب شخصیت انسانی زن از دیدگاه اسلام به شمار می‌آید. در این مجال وظیفة علما و روشنفکران، محققان و دین پژوهان بسیار خطیر و حیاتی است. آنان می‌بایست ضمن دفاع عقلایی از دین و آمزوه‌های دینی و تبیین و به روز در آوردن معارف دینی و اعتقادات اسلامی، نیازها و خلاء های فکری جامعه به ویژه قشر جوان را برطرف کردهو ضمن کنترل، بررسی و نقد ایده‌ها، تفکرات و فرهنگ‌های صادراتی غرب، حقیقت و ماهیت واقعی آنها را برملا سازند.
کلید واژه:
خشونت
زن
اسلام
فقه اسلامی
خشونت علیه زنان
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1-بیان مسئله1
1-2-هدف های تحقیق6
1-3-اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن7
1-4-سوالات و فرضیه های تحقیق9
1-5-روش تحقیق10
1-6-قلمرو تحقیق10
1-7-محدودیت ها و مشکلات تحقیق11
1-8-تعاریف عملیاتی متغیر ها و واژه های کلیدی12
1-8-1- تعریف خشونت (معنای لغوی)12
1-8-2- تعریف خشونت (معنای اصطلاحی)14
1-8-3- خشونت ذاتی یا اکتسابی؟16
1-8-4- اقسام خشونت17
1-8-5- سطوح خشونت19
1-8-6- تعریف واژه زن22
1-8-7- خشونت علیه زنان22
1-8-8- انواع خشونت علیه زنان و بهای آن24
1-8-9- زن و خشونت خانگی27
1-8-10- مصادیق خشونت در خانواده29
1-8-11- مصادیق خشونت در جامعه29
1-8-12- مصادیق خشونت در دولت29
1-8-13- فقه اسلامی (تعریف)29
فصل دوم: مطالعات نظری
مقدمه31
2-1- کاربرد خشونت 32
2-2- علل بروز خشونت34
2-2-1- علل تغییر خشونت34
2-2-2- علل خانوادگی خشونت 37
2-2-3- علل اجتماعی خشونت39
2-3- ارزشیابی خشونت42
2-4- خشونت به طور عام (خشونت مجاز یا مشروع و خشونت غیر مجاز یا نا مشروع)48
2-4-1- خشونت مجاز (مشروع)48
2-4-2- خشونت غیر مجاز (نا مشروع)49
2-5- مبانی نظری خشونت گرایان51
2-6- در اسلام جواز خشونت و مرزهای آن چیست54
2-7- آیا می توان از خشونت های مجاز اسلامی دفاع عقلانی کرد56
2-7-1- عقل کل نگر چیست56
2-7-2- عقل جز نگر چیست57
2-7-3- فهم یا پسند عرفی چیست59
2-8- پیشینه تحقیق61
2-8-1- دوره اول61
2-8-2- دوره دوم61
2-8-3- نقص پژوهش های گذشته62
فصل سوم: روش شناسایی تحقیق
مقدمه64
3-1- زن در گذز تاریخ65
3-1-1- دیدگاه غیر مسلمین نسبت به جایگاه زن65
3-1-2- دیدگاه مستشرقین68
3-1-3- دیدگاه مسلمین68
3-1-3-1- دیدگاه شعرا68
3-1-3-2- دیدگاه فقیهان70
3-2- زن در نگاه حضرت محمد (ص)73
3-3- زن از چشم انداز فقهی شیعی و مکاتب اهل سنت74
3-4- آیات قرآن درباره زن76
3-5- نظر اسلام در خصوص زن78
3-6- فقها و حقوق زن در خانواده81
3-6-1- حقوق زن در نظام طبیعی81
3-6-2- حقوق زن در نظام تاریخی82
3-6-3- پیش فهم فقیهان مسلمان چیست83
3-7- فلسفه تفاوت های حقوقی بین زن و مرد87
3-7-1- زن و مالکیت88
3-7-2- الگو سازی در آیات و روایات90
3-8- بررسی نقصان عقل زن94
3-8-1- تأویلات مختلف در نقصان عقل زن95
3-8-2- نقد نظریه نقصان عقل زن96
3-9- آیا از دیدگاه اسلام عقل زن و مرد مساوی است؟102
3-9-1- دلایل این مدعا104
3-9-2- نقد و بررسی ایراد ها107
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه110
4-1- زنان آسیب پذیر‌تر از مردان112
4-2- ازدواج زود هنگام 113
4-3- سیاست ورزی جنسی115
4-4- هتک حرمت116
4-5- آزار جنسی117
4-6- ختنه دختران118
4-7- 6 فرضیه در مورد زن آزاری و بررسی آن120
4-8- تعالیم اسلام درباره‌ی خشونت122
4-8-1- اصل معروف چست؟125
4-8-2- فرازهایی از سخنان پیامبر (ص) که از زبان فرشته وحی بازگو شد129
4-9- زنان و حجاب131
4-10- شهادت زنان133
4-11- ممنوعیت قضاوت زنان137
4-12- سرپرستی140
4-12-1- قرآن142
4-12-2- روایات151
4-12-3- اجماع153
4-12-4- ارزیابی ادله154
4-13- چرا اسلام حق حضانت و نگهداری کودک را به طور یکسان برای مرد و رن قائل نیست؟159
4-14- تعدد زوجات164
4-15- تنبیه بدنی169
4-15-1- تنبیه بدنی و دیدگاه عالمان172
4-15-2- تنبیه بدنی در روایات174
4-15-3- حسن معاشرت182
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه188
5-1- کنترل خشونت علیه زنان در ایران نیازمند تحقیق و بررسی همه جانبه است189
5-2- راهکارهای عملی مبارزه با خشونت192
نتیجه‌گیری194
پیشنهادات198
منابع200
ضمائم210
پاورپوینت (اسلاید) مدیریت فشارهای روانی