پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی گرایش مالی
بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی و تأثیر آن بر عملكرد نیروها
(مطالعه موردی:نیروهای آتش نشانی در شهر تهران)
چکیده :
این پژوهش با هدف کلی بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی و تأثیر آن بر عملکرد نیروهای عملیاتی در سازمان آتش نشانی شهر تهران انجام گرفته است . و علاوه بر این هدف کلی ، اندازه گیری میزان رضایت ، تعیین عوامل تأثیر گذار بر ضایت شغلی از اهداف دیگر این تحقیق می باشد . برای رسیدن به این اهداف ، از بین نیروهای عملیاتی شاغل در ایستگاههای عملیاتی که بالغ بر 3000 نفر می باشند با استفاده از روش نمونه گیری ساده نمونه ای به تعداد تقریبی 95 نفر انتخاب گردید . لذا این تحقیق از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی بشمار می آید و از نظر روش اجرا با استفاده از پرسش نامه ، به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده ، و بعنوان تحقیق توصیفی پیمایشی محسوب می شود و پس از جمع آوری اطلاعات ، با استفاذه از نرم افزا spss و آزمونهای r پیرسون و تحلیل رگرسیون به تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده پرداخته شده و نهایتا" نتایج زیر بعنوان نتایج کلی این تحقیق حاصل شده است .
بین رضایت شغلی و عملکرد با ضریب همبستگی ( 48/0 ) رابطه مستقیم و با شدت متوسط وجود دارد . در بین عوامل مؤثر بر رضایت شغلی عوامل سازمانی ( 72/0 ) بیشترین تأثیر را بر عملکرد دارد . در مرتبه دوم عوامل گروهی ( 52/0 ) و در مرتبه سوم عامل مدیریت مشترک با ضریب همبستگی ( 25/0 ) با میزان عملکرد رابطه دارد . با توجه به ابعاد تشکیل دهنده عوامل فوق ؛ بعد حقوق و مزایا بیشترین تأثیر را در رضایت شغلی و همچنین عملکرد نیروها دارد و کمترین تأثیر مربوط به شرایط کار می باشد .
کلمات کلیدی:
شرایط کار
رضایتمندی
رفتارهای سازمانی
کارایی نیروی انسانی
رضایت شغلی و عملکرد
مقدمه:
مطالعه انگیزش ، رضایتمندی و رفتارهای سازمانی جستجویی است برای پاسخ به پرسشهای بیشمار مشکلات سازمانی ، با توجه به اهمیت عناصر انسانی در سازمانها انجام پژوهشهای کاربردی جهت کمک به فهم چرایی رفتار انسانی توسط مدیران ضروری است .رضایت شغلی بعنوان راهبردی جهت بهبود عملکرد سازمانها مطرح است و بررسی متناوب آن جهت برنامه ریزی مقابله با تغییرات کاهش دهنده آن بکار گرفته می شود .
زمانی که یک سازمان در مسیر تعالی ، ترقی و پیشرفت گام بر می دارد و به اهداف عالیه خویش دست می یابد که دارای منابع انسانی سالم ، شاداب و با نشاط باشد . بهمین علت گفته شده است که توسعه هر سازمان در گرو توسعه و شکوفایی نیروی انسانی آن سازمان خواهد بود .(خسروی ، 1386 ، 1 ) منابع انسانی با ارزشترین منابع برای یک سازمان محسوب می شود که به تمام فعالیتهای سازمان جهت می دهد و فعالیتهای آنرا عینیت می بخشد.
برای ارائه یک رفتار مطلوب و مورد پسند در راستای اهداف سازمان توسط نیروی انسانی ، بایستی عوامل انگیزشی را شناخت و ابزارهای لازم را توسط مدیران لایق و شایسته بکار برد تا رضایت شغلی ، علاقه ، وفاداری فرد به سازمان و بالندگی کارکنان در محیط کار تحقق یابد .
سازمان آتش نشانی از جمله ارگانهایی است که به افراد جامعه خدمات ارائه می دهد و هم اکنون دارای بیش از 81 ایستگاه عملیاتی در سطح شهر تهران می باشد . ارائه خدمات به همشهریان در مواقعی می باشد که بر اثر حادثه یا آتش سوزی جان و یا مال آنها در خطر است و این هنگامی است که نیروهای آتش نشان در محل حاضر شده و با عملیاتهای مخصوص به اطفاء حریق و یا نجات افراد از حادثه می پردازند و این خود برای نیروهای عملیاتی می تواند حادثه آفرین باشد .از آنجا که نیرو ها در محلی مشغول به کار می باشند که حوادث گوناگون مانند موجهای خروشان به سمت آنها می آید ، لازمه کار آنها رشادت ، شجاعت ، سلامت و انگیزه ای فراوان است تا بتوانند در این چنین محیط وحشتناکی به کار خود مشغول باشند .
از طرف دیگر چون کار این نیرو ها بصورت نوبه ای می باشد و به مدت 24 ساعت در کنار یکدیگر زندگی می کنند باید محیطی برای این افراد فراهم شود تا از هر لحاظ احساس آرامش کرده و نگرانی یا نارضایتی برای آنها ایجاد نشود . چرا که با توجه به مطالعات و بررسیهای دانشمندان نارضایتی بر عملکرد افراد تأثیر گذار است و این نا رضایتی می تواند بصورتهای مختلف بروز کند مانند عدم همکاری در کارهای گروهی در درون ایستگاه ، انجام ناقص فرامین ، غیبت ، جابجایی ، حضور دیر هنگام در محل کار و... و به این ترتیب انجام رسالتی که سازمان برعهده دارد با خدشه مواجه خواهد شد .
در این تحقیق سعی شده تا ضمن بررسی میزان رضایت افراد از عواملی که بصورت فرضیه ارائه شده تأثیر آنها بر عملکرد ایشان نیز اندازه گیری شود تا بتوان با بهبود آنهاعلاو ه بر افزایش رضایتمندی ، روحیه و شادابی ایشان باعث افزایش عملکرد نیرو ها چه در درون ایستگاه و چه در محیط عملیاتی شد
فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1- بیان مسئله 5
1-2- هدفهای تحقیق 5
1-3- اهمیت تحقیق 6
1-4- سؤالات و فرضیه های تحقیق 8
1-5- مدل تحقیق 10
1-6- تعاریف عملیاتی و واژه های کلیدی 10
1-7- روش تحقیق 12
1-8- قلمرو تحقیق 12
1-9- جامعه و حجم نمونه 12
فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
بخش اول : رضایت شغلی
2-1-1 : رضایت شغلی بعنوان نگرش شغلی 14
2-1-2 : رضایت شغلی و ابعاد آن 17
نظریه فیشر و هانا 17
نظریه هاپاک 18
نظریه گینزبرگ 18
نظریه جان آر شرمر هورن 20
نظریه ناگی 21
نظریه لوکه 21
نظریه هرزبرگ 22
3-1-2 : نتایج و پیامدهای رضایت شغلی 23
2-1-4: نظریه های زیر بنایی رضایت شغلی 26
2-1-4-1 : نظریه های ریز مدل 28
2-1-4-1-1 : نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو 28
2-1-4-1-2 : نظریه آلدرفر 28
2-1-4-1-3 : نظریه نیازهای ـآموخته شده مک کلله لند 29
2-1-4-1-4 : نظریه برابری و انتظار 29
2-1-4-2 : نظریه های درشت مدل 31
2-1-4-2-1 : نظریه دو عاملی هرزبرگ 31
2-1-4-2-2 : نظریه طرح هدف 32
2-1-4-2-3 : نظریه رضایت و بهره وری 33
2-1-5 : نظریه های رضایت شغلی 33
2-1-5-1 : نظریه ارزش 33
2-1-5-2 : نظریه هالند 34
2-1-5-3 : نظریه بریل 34
2-1-5-4 : نظریه نقشی 34
بخش دوم : عملکرد
2-2-1 : رضایت شغلی و عملکرد 37
2-2-2 : عوامل مؤثر بر کارائی نیروی انسانی 40
2-2-2-1 : انگیزش 40
2-2-2-2 : روابط مدیریت و نیروی انسانی 42
2-2-2-3 : بهسازی و آموزش نیروی انسانی 43
2-2-3 : روشهای اندازه گیری کارائی 44
2-2-4 : مشکلات اندازه گیری کارائی 45
2-2-5 : انگیزش و رضایت شغلی 47
مدل سنتی 48
مدل روابط انسانی 49
مدل منابع انسانی 49
بخش سوم : عوامل اثر گذار بر رضایت شغلی
2-3-1 : عوامل سازنده رضایت شغلی 52
2-3-2 : زمینه پیشرفت و ارتقاء 54
2-3-3 : شرایط فیزیکی کار 55
2-3-4 : ماهیت کار 56
2-3-5 : حقوق و دستمزد 57
2-3-6 : سرپرستی 59
2-3-7 : همکاران 60
2-3-8 : مدیریت مشارکتی 61
بخش چهارم : سابقه پژوهشی
2-4 : تاریخچه تحقیقاتی رضایت شغلی 63
بخش پنجم : آشنایی با سازمان آتش نشانی
مقدمه
2-5-1 : تاریخچه وسیر تحول آتش نشانی 72
2-5-2 : آشنایی با واحد عملیا ت و نحوه کار نیرو ها 72
2-5-3 : مردانی که با خطر زندگی می کنند 73
2-5-4 : وظایف و اختیارات سازمان آتش نشانی 73
فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه
3-1 : روش تحقیق 76
3-2 : جامعه آماری 76
3-3 : حجم نمونه و روش اندازه گیری 77
3-4 : ابزار جمع آوری اطلاعات 78
3-5 : روائی و پایائی ابزار سنجش 81
3-6 : روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات 81
فصل چهارم : تجزیه تحلیل داده های آماری
مقدمه
4-1 : بررسی توصیفی اطلاعات 85
4-2 : رگرسیون و مدلسازی خطی 98
4-2-1 : تعیین مدل رگرسیونی عوامل سازمانی و سطح عملکرد 99
4-2-2 : تعیین مدل رگرسیونی عوامل گروهی و سطح عملکرد 101
4-2-3 : تعیین مدل رگرسیونی سبک مدیریت مشارکتی و سطح عملکرد 103
4-2-4 : تعیین مدل رگرسیونی عوامل رضایت شغلی و سطح عملکرد 103
4-3 : فرضیه های فرعی 106
4-3-1 : آزمون همبستگی پیرسون بین حقوق و مزایا و سطح عملکرد کارکنان 106
4-3-2 : آزمون همبستگی پیرسون بین ارتقاء پیشرفت و سطح عملکرد کارکنان 107
4-3-3 : آزمون همبستگی پیرسون بین ماهیت و سطح عملکرد کارکنان 108
4-3-4 : آزمون همبستگی پیرسون بین شرایط فیزیکی و سطح عملکرد کارکنان 109
4-3-5 : آزمون همبستگی پیرسون بین عوامل سازمانی و سطح عملکرد کارکنان 110
4-3-6 : آزمون همبستگی پیرسون بین روابط همکاران و سطح عملکرد کارکنان 111
4-3-7 : آزمون همبستگی پیرسون بین سرپرستان و سطح عملکرد کارکنان 112
4-3-8- : آزمون همبستگی پیرسون بین عوامل گروهی و سطح عملکرد کارکنان 113
4-3-9 : آزمون همبستگی پیرسون بین سبک مدیریت مشارکتی و سطح عملکرد کارکنان114
4-4 : فرضیه اهم 115
4-5 : بررسی صحت معادله رگرسیون در عوامل سازمانی 116
4-6 : بررسی صحت معادله رگرسیون در عوامل گروهی 120
4-7 : بررسی صحت معادله رگرسیون در سبک مدیریت مشارکتی 124
4-8 : بررسی صحت معادله رگرسیون در کلیه عوامل 129
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه 134
5-1 : نتیجه گیری 134
5-1-1 : نتایج حاصل از فرضیه های فرعی 134
5-1-2 : نتایج حاصل از فرضیه های اصلی 135
5-1-3 : نتایج فرعی تحقیق 135
5-2 : پیشنهادات 136
5-2-1 : پیشنهادات کاربردی 137
5-2-2 : پیشنهاداتی برای تحقیقات بعدی
137
پیوستها
پرسشنامه 140
جدول نتایج مربوط به بخش سوم پرسش نامه 147
نتایج حاصل از اولویت بندی ابعاد مؤثر بر عملکرد توسط نیروها ی عملیاتی 148
منابع و مأخذ 149
فهرست جداول
جدول (2-1) : نظریه ها و تئوریهای مربوط به رضایت شغلی 35
جدول ( 3-1) : ارتباط بین متغیرهای تحقیق و سؤالات تحقیق 80
جدول ( 3-2) :شاخصهای متغیر وابسته ( عملکرد ) 80
جدول ( 4-1 ) : توزیع فراوانی کارکنان بر حسب وضعیت تأهل 85
جدول ( 4-2 ) : توزیع فراوانی کارکنان بر حسب سن 85
جدول (4-3 ) : توزیع فراوانی کارکنان بر حسب میزان تحصیلات 86
جدول ( 4-4 ) : توزیع فراوانی کارکنان بر حسب سابقه کار 86
جدول ( 4-5 ) : توزیع فراوانی کارکنان بر حسبداشتن شغل دوم 87
جدول ( 4-6 ) :آماره های توصیفی مربوط به حقوق و مزایا 88
جدول ( 4-7 ) :میانگین و انحراف معیار مربوط به حقوق و مزایا 88
جدول ( 4-8 ) : آماره های توصیفی مربوط به ارتقاء و پیشرفت 89
جدول ( 4-9 ) : میانگین و انحراف معیار مربوط به ارتقاء و پیشرفت 89
جدول ( 4-10 ) : آماره های توصیفی مربوط به ماهیت کار 90
جدول ( 4-11 ) : میانگین و انحراف معیار مربوط به ماهیت کار 90
جدول ( 4-12 ) : آماره های توصیفی مربوط به شرایط کار 91
جدول ( 4-13 ) : میانگین و انحراف معیار مربوط به شرایط کار 91
جدول ( 4-14 ) : آماره های توصیفی مربوط به همکار 92
جدول ( 4-15 ) : میانگین و انحراف معیار مربوط به همکار 92
جدول ( 4-16 ) : آماره های توصیفی مربوط به سرپرست 93
جدول ( 4-17 ) : میانگین و انحراف معیار مربوط به سرپرست 93
جدول ( 4-18 ) : آماره های توصیفی مربوط به تصمیم گیری مشارکتی 94
جدول ( 4-19) : میانگین و انحراف معیار مربوط به تصمیم گیری مشارکتی 95
جدول ( 4-20 ) : آماره های توصیفی مربوط به عملکرد 96
جدول ( 4-21 ) : میانگین و انحراف معیار مربوط بهعملکرد 98
جدول ( 4-22 ) : نتایج ضرایب همبستگی چندگانه در مدل رگرسیونی عوامل سازمانی 99
جدول ( 4-23 ) : نتایج آنالیز واریانس 99
جدول ( 4-24) : نتایج ضرایب مدل رگرسیونی 100
جدول ( 4-25) : نتایج ضرایب همبستگی چندگانه در مدل رگرسیونی عوامل گروهی 101
جدول ( 4-26 ) : نتایج آنالیز واریانس 101
جدول ( 4-27 ) : : نتایج ضرایب مدل رگرسیونی 102
جدول ( 4-28 ) : نتایج ضرایب همبستگی چندگانه در مدل رگرسیونی سبک مدیریت مشارکتی103
جدول ( 4-29 ) : : نتایج آنالیز واریانس 103
جدول ( 4-30) : نتایج ضرایب مدل رگرسیونی 103
جدول ( 4-31 ) : نتایج ضرایب همبستگی چندگانه در مدل رگرسیونی 104
جدول ( 4-32 ) : نتایج آنالیز واریانس 104
جدول ( 4-33) : نتایج ضرایب مدل رگرسیونی 105
جدول ( 4-34 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین حقوق ومزایا و سطح عملکرد 106
جدول ( 4-35 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین پیشرفت و ارتقاء و سطح عملکرد 107
جدول ( 4-36 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین ماهیت کار و سطح عملکرد 108
جدول ( 4-37 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین شرایط فیزیکی کاروسطح عملکرد 109
جدول ( 4-38 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین عوامل سازمانی و سطح عملکرد 110
جدول ( 4-39 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین روابط همکاران و سطح عملکرد 111
جدول ( 4-40 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین سرپرستان و سطح عملکرد 112
جدول ( 4-41 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین عوامل گروهی و سطح عملکرد 113
جدول ( 4-42) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین سبک مدیریت مشارکتی و سطح عملکرد114
جدول ( 4-43 ) : نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین رضایت شغلی و سطح عملکرد 115
جدول ( 4-44) : نتایج آزمون k-s در عوامل سازمانی 117
جدول ( 4-45 ) : نتایج ازمون استقلال در عوامل سازمانی 118
جدول ( 4-46) : نتایج آزمون k-s درعوامل گروهی 121
جدول ( 4-47 ) : نتایج آزمون استقلال در عوامل گروهی 122
جدول ( 4-48) : نتایج آزمون k-s در مدیریت مشارکتی 125
جدول ( 4-49) : نتایج آزمون استقلال در مدیریت مشارکتی 127
جدول ( 4-50 ) : نتایج آزمون k-s در کلیه عوامل 130
جدول ( 4-51 ) : نتایج آزمون استقلال در کلیه عوامل 131
فهرست نمودارها
نمودار ( 2-1 ) : دیدگاه سنتی نگرش 14
نمودار ( 2-2 ) : دیدگاه موقعیتی نگرش 15
نمودار ( 2-3) : طبقه بندی افرادی که در سازمان کار می کنند 22
نمودار ( 2-4 ) : علل و پیامدهای رضایت و عدم رضایت شغلی 24
نمودار ( 2-5 ) : عوامل اساسی در ارزیابی برابری 30
نمودار ( 2-6 ) : عوامل مؤثر در ایجاد کارائی و اثربخشی 44
نمودار ( 2-7 ) : نحوه شکل گیری رفتار انسان 48
نمودار ( 4-1 ) : نمودار احتمال نرمال در عوامل سازمانی 116
نمودار ( 4-2 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابر زماندر عوامل سازمانی 118
نمودار ( 4-3 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابرy ها در عوامل سازمانی 119
نمودار ( 4-4 ) : نمودار احتمال نرمال در عوامل گروهی 120
نمودار ( 4-5 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابر زمان در عوامل گروهی 122
نمودار ( 4-6 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابرy ها در عوامل گروهی 123
نمودار ( 4-7 ) : نمودار احتمال نرمال در سبک مدیریت مشارکتی 124
نمودار ( 4-8 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابر زمان سبک مدیریت مشارکتی 126
نمودار ( 4-9 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابرy ها در سبک مدیریت مشارکتی 128
نمودار ( 4-10 ) : نمودار احتمال نرمال در کلیه عوامل 129
نمودار ( 4-11 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابر زمان در کلیه عوامل 131
نمودار ( 4-12 ) : نمودار پراکنش مانده ها در برابرy ها درکلیه عوامل 132
فهرست اشکال
شکل ( 1-1 ) : مدل مفهومی تحقیق 10
شکل ( 2-1 ) : تئوری انتظار و انگیزش 31
شکل ( 2-2 ) : عوامل برانگیزاننده و بهداشتی در تئوری دو عاملی هرزبرگ 32
شکل ( 2-3 ) : ارتباط بین رضایت و عملکرد 37
شکل ( 2-4 ) : پیوند میان خشنودی و عملکرد 39
شکل ( 2-5 ) : زنجیره نیاز – خواست – ارضاء ( رضامندی ) 47
شکل ( 2-6 ) : نگرشهای مربوط به انگیزش و الگوهای مربوطه 49
شکل ( 2-7 ) : رابطه بین رضایت و انگیزش 51
پاورپوینت (اسلاید) مدیریت فشارهای روانی